Grad koji je 50-ih godina prošlog veka u Italiji bio sinonim bede i prljavštine, danas je turističko sedište i evropska prestolnica kulture.
Jedan od najstarijih gradova na svetu, Matera, uklesan je u strme litice istočnog dela Basilicate, malo poznate regije koja se smestila između Apulije i Kalabrije.
Daleko od glavnih saobraćajnica i železničkih pruga, ova pokrajna je donedavno predstavljala skriveni biser južne Italije, rezervisan samo za upućene globtrotere koji su putujući po divljim planinskim krajolicima uživali u slikovitim pejzažima, netaknutoj tradiciji i peščanim plažama na uskim pomorskim fasadama Jonskog i Tirenskog mora.
(5 skrivenih gradova severne Italije koji će vas oduševiti)
Ali, otkako je Matera proglašena evropskom prestonicom kulture za 2019, ka njoj su uperena sva svetla reflektora koja u grad dovode milione turista, otkrivajući fascinantnu istoriju troglodita na belim stenama, zbog čega ju je UNESCO proglasio zaštićenom kulturnom baštinom.
(15 italijanskih gradića od kojih zastaje dah)
Na raskršću Istoka i Zapada
Zaboravljena i zanemarena u savremenoj Italiji, Matera je u istorija bila i te kako poželjno mesto za koje su se nadmetali brojni osvajači, od Grka, Rimljana i Saracena pa sve do Vizantinaca, Normana, Aragonaca i Burbona.
Neki su ostajali kratko, a neki su se zadržali vekovima, ali su svi iza sebe ostavili veličanstvene spomenike kulture - drevne hramove, srednjovekovne dvorce i stotine kamenih crkava kojima se danas divimo.
Posebno blago predstavljaju pronađeni ostaci 150.000 godina starih hominida, oruđe i kosti iz paleolita kao i arheološki nalazi koji pokazuju da je naselje bilo vrlo razvijeno već u bronzano doba. Na strateškom raskršću istoka i zapada, Matera je u vreme španske okupacije bila sedište nadbiskupije, glavni regionalni glavni grad iz kojeg se nadgledao ceo južni deo italijanskog poluostrva.
Sredinom 18. veka Giuseppe Antonini, baron iz Salerna, pisao je hvalospeve „plodnom okruženju i visoko kultivisanim građanima“, ali se sve promenilo nakon što je Joseph Bonaparte sedište pokrajinske vlade preselio u Potencu.
Kameno srce grada
Bočnim stranama kanjona, u gotovo simbiotičkom odnosu sa stenovitim prolazom koji je urezala reka Gravina, prostire se kameno srce grada - Sassi di Matera.
Civita, uzdignuti drevni deo grada sa palatama i veličanstvenom katedralom iz 18. veka, u rimsko doba bio je opasan zidinama ispod kojih su se pružali veliki grebeni sa nepoznatim brojem pećina. Desno i levo od Civite širili su se Sasso Caveoso i Sasso Barisano, siromašni delovi u kojima su kuće, crkve i ulice vekovima nicale na krovovima starih zdanja, kanalima za navodnjavanje, šetalištima i stepenicama.
Stariji stanovnici Matere još se sećaju odrastanja u siromaštvu, u porodicama sa velikim brojem dece koja su sa magarcima i svinjama delila svoje kamene domove smeštene u stenama još od praistorijskog doba.
Pre manje od 70 godina u tim vlažnim mestima bez prirodnog svetla, ventilacije, vode i struje živelo je još oko 15.000 ljudi, uglavnom seljaka čiji su veliki problem bili netrpeljiva glad, tifus, malarija i ostale bolesti.
